255 STK ve 8 eğitimciden ‘müfredat’ açıklaması: Bunlar dikkate alınmalı

• Haber7

Milli Eğitim Bakanlığı, 26 Nisan Cuma günü yeni müfredat taslağını açıklayarak kamuoyunun bilgisine sundu. Görüş ve önerilerin bildirildiği müfredat taslağına ilişkin 255 sivil toplum kuruluşu ile 8 uzman eğitimci ve akademisyen değerlendirme raporu yayımladı.

Yeni müfredatın milli ve manevi değerlerle güçlü bir şekilde donatılması gerektiğini belirten eğitimciler, müfredatın genel anlamda olumlu bulduğunu kaydederek müfredatın daha da geliştirilmesi yönünde fikir beyan etti.

“Müfredatın temel aldığı insan modeli, programların ortak ögesi olarak belirlenen değerlerin tüm programlar nezdinde esas alınması; değer modelinin programlar bazında değişiklik göstermekle birlikte bazı programlara başarılı bir şekilde yansıtılması; programların bütüncül bir yapıda ve beceri temelli ele alınmış olması olumlu gelişmelerdir.” denilen raporda şu öneri, tespit ve değerlendirmeler yer aldı:

Her çalışmada geliştirilebilir yönler olduğu gibi bu çalışmada da kullanılan dil ile muhtevanın milli ve manevi değerlere uygunluğu ile programın değerlerle güçlendirilmesi hususlarında; aşağıda belirtilen maddeler dikkate alınmalıdır;

• Müfredat dili, kadim irfan ve kültürel değerlerimizi yansıtmalı, değerlerimize aykırı ifadelerden kaçınılmalıdır. Program boyunca kullanılan kavramların, inanç açısından sorun teşkil etmemesine dikkat edilmelidir. Mesela programda kullanılan “yaratıcı/yaratıcılık” (Ör: Fen Bilimleri s.20, 45, 49, 52; Sosyal Bilgiler s 26, 56, 103; Hayat Bilgisi s. 33, 57; İnkılap Tarihi s. 15, 20; Okul öncesi, s. 22, 95) kelimesindeki yaratma kavramının gözden geçirilmesi ve geçtiği yerdeki anlamına bağlı olarak üretkenlik, keşfedicilik, özgün ve ilham verici, kolaylaştırıcı benzeri kavramlarla ifade edilmesi yerinde olacaktır. Bu örnekler diğer programlarda da artırılabilir. Din Kültürü programında bu kavramın hem Yaratıcıya hem de insana atfedilmesinin meydana getirdiği kafa karışıklığı DKAB programında (s.77) daha net görülebilir.

• Programda yer alan bazı ibareler ve görüşler, inanca aykırı düşmektedir. Sosyal Bilgiler programının “Bu görsellerden hangilerinin doğada kendiliğinden var olan varlıklar olduğunu belirlemeleri istenir.” (S. 20). Öğretme – öğrenme yaşantılarında geçen kendiliğinden var olma ibaresi, mevcudatın yaratıcı ile olan bağını keserek mevcudatı tesadüfe havale eden açıklamalardır. Bu boyutuyla bu ifade “insan eliyle üretilmemiş doğadaki varlıklar” veya benzeri ifadeler ile sunulabilir.

• Programda yer alan kimi ifadeler, kâinatta tesadüfiliği, kendiliğinden oluşumu veya doğa tarafından yaratılmış gibi bir algı oluşturmaktadır. Bu noktada özellikle Fizik, Kimya, Biyoloji ve Fen Bilimleri derslerinde canlılarda görülen mükemmelliğin tesadüfen oluşamayacağı, bu mükemmelliğin bir sanatkârı olduğu nazara verilmelidir. Öğrencilerin sanatı gördüğü gibi sanatkârı da görmesi sağlanmalıdır. Her ne kadar evrim kavramı programda olmasa da Biyoloji ve Fen Bilimleri genel manada evrimci, seküler bakış açısıyla yazılmıştır. Bu dil yerine milli ve bilimsel dilin kullanılması anlam ve kazanım açısından daha doğru olacaktır.

• Okul öncesi müfredat programında Tarih şeridinde sıradan birçok olayı almışken, (önemli gün ve haftalar) Çanakkale Zaferi ve İstiklal Marşı’nın kabulünü almamıştır. Çanakkale Zaferi ve İstiklal Marşı programa eklenmelidir. Ayrıca tüm programda olduğu gibi Mustafa Kemal Atatürk çok fazla işlenmesine rağmen diğer devlet yöneticilerimiz yeterli oranda işlenmemiştir.

• Programlarda konu alanına bağlı olarak verilen bazı öğrenme çıktıları, inanca aykırı düşmektedir. Felsefe dersi programında yer alan “Öğrencilerin Tanrı’nın varlığına ilişkin görüşlerle (teizm, deizm, panteizm, ateizm, pananteizm) Tanrı’nın varlığının kanıtlanması problemini anlamaları, ilgili düşünce ve argümanları değerlendirmeleri amaçlanır.” (S. 38. ) cümlesindeki “Tanrı’nın varlığının kanıtlanması problemi”, Allah’ın varlığının kanıtlanmasının bir problem olarak işlenmesini akla getirmektedir. Zihinlere şüphe yerleştirecek olan bu ifadeler anlaşılır şekilde yeniden düzenlenmelidir. Diğer yandan Allah’ın varlığını ispatlayan görüşler de programa konulmalıdır. Eğer konulmayacaksa ateizm gibi inançsızlığı ifade eden görüşler de programa alınmamalıdır. Felsefe programında Varlık Felsefesi açıklanırken (S. 20- 21) bahsedilen felsefi görüşlere Yaratılış görüşü de eklenmelidir.

• Yine Felsefe programında Din Felsefesi öğrenme alanında Tanrı ibaresi sıklıkla kullanılmaktadır. Uygun yerlerde inancımıza uygun olarak Allah isminin de geçmesi gerekmektedir.

• Bazı programlarda, konunun gidişatına uygun olan ancak anahtar kavramlarda yer verilmeyen kelimeler eklenmelidir. Mesela Sosyal Bilgiler (s.73) SB6.3.2 a) İslam medeniyetinin insanlığın ortak mirasına katkılarını belirler.” Öğrenme çıktısına anahtar kavramlara “Hz. Muhammed” eklenebilir.

• Aynı şekilde Temel Dini Bilgiler programında Hz. Peygamber ifadeleri yer almakta ancak isim olarak Peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV) olarak zikredilmesi de sağlanmalıdır.

• Programlar bazında kültürümüze mal olmuş önemli şahsiyetlere önceki programlarda olduğu gibi bu programlarda da yer verilmiş olması (Ör. Hayat Bilgisi 2 s. 57 – Ali Kuşçu, Uluğ Bey, El-Cezeri, Jale İnan, Vecihi Hürkuş, Afet İnan, Engin Arık, Fuat Sezgin, Cahit Arf, Aziz Sancar, Halil İnalcık; Fen Bilimleri s. 203 – Aziz Sancar; Biyoloji s. 84 – Aziz Sancar; Coğrafya s.16; Tarih s. 34) önemli bir adımdır. Ancak bazı derslerde bilim insanlarının isim olarak zikredilmediği (Sosyal Bilgiler s. 39) veya tüm sınıf düzeylerinde yer almadığı görülmektedir. Öğrencilerin zihinsel, bedensel, ruhsal ve duygusal gelişimlerinin dengeli bir şekilde desteklenmesi ve şahsiyet kazandırılması için tarihimizdeki büyük şahsiyetler ve hadiseler, öğrencide aidiyet duygusunu uyandıracak şekilde verilmelidir. Değerlerin yaşantıya aktarılabilmesi için maddi manevi kültürümüzün ve tarihimizdeki büyük şahsiyetlerin değer yaşantısına olumlu etkisinden mutlaka faydalanılmalıdır. Özellikle okul öncesi ve ilköğretimin ilk sınıflarına yayılacak şekilde örnek şahsiyetlerin hayatlarına, başarılarına ve kültürümüze yaptıkları katkılarına daha çok yer verilmelidir. Böylece “tarihi ve ecdadı ile iftihar eden nesil” yetiştirme gayesine ulaşmaya katkı sağlanmış olur.

• Bu bağlamda, bilim ve teknolojik kalkınmanın sadece batıya ait olmadığı ifade edilerek milli kalkınmanın milli ve manevi değerlere bağlı olarak da gelişebileceği vurgulanmalıdır. Tarih boyunca İslam medeniyeti, bilime, sanata ve ahlaka önemli katkılar yapmıştır. Bu manayı teyit eden Tarih dersi programı, TAR.9.3.4. öğrenme çıktısına “İslam’ın Altın Çağı” kabul edilen dönem ile ilgili öğrenme çıktısı eklenebilir.

• Zenginleştirme ve Destekleme alt başlıklarında yer alan farklılıklara saygı ibarelerinde ne tür farklılıkların kabul edilebileceği hususunda sınırlar çizilmelidir.

• Programların değerler ile ilişkilendirilmesi genel anlamda başarılı olmakla beraber bazı dersler bazında bu ilişkilendirmenin yetersiz kaldığı ve/veya geliştirilmesi gerektiği görülmektedir. Örnek olarak Sosyal Bilgiler programında S19 SB4.2 son paragrafta afet dönemi dayanışmayı açıklarken D16.2.4 “Ülkede yaşanan olağanüstü durumlarda (salgın, doğal afet vb.) yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine katılır.” ile mutlaka ilişkilendirilmelidir. Yine aynı şekilde SB.5.2.4; SB.5.3.1; D19.3 (ülke varlıklarına sahip çıkmak), SB.5.4.2; D1.2; D1.4 (Adalet), D14.2 (Saygı), SB.5.5.1; D18.3 (Temizlik), D5.4 (Duyarlılık) ile ilişkilendirilebilir. Bu örnekler her program bazında detaylandırılabilir. Bazı derslerde sadece değere atıf varken bazı değerlerde değerin en uygun alt bileşenlerine atıfta bulunulmuştur. Doğru olanın ikinci yaklaşım olduğu söylenebilir.

• Sonuç genel anlamda ortak metinde ön plana çıkarılan milli ve manevi değerlerin diğer müfredat programlarında yeterli ve istendik şekilde işlenmediği görülmüş olup, bu değerlerin bütün müfredat programlarına işlenmesi gerekmektedir.

RAPORU HAZIRLAYANLAR:

• Prof. Dr. Cihat Yaşaroğlu

• Prof. Dr. Halim Ulaş

• Prof. Dr. Selahattin Çelebi

• Doç. Dr. Ahmet Kavlak

• Doç. Dr. Kasım Takım

• Dr. Mehmet Yaşar

• Eğitimci Yazar Adnan Kalkan

• Eğitimci Yazar Ali Erkan Kavaklı

DESTEKLEYEN SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI

1. Açık Kapı Çevre Eğitim ve Kültür Derneği

2. Adalet Platformu

3. Adana Faslı Bahar Sosyal Yardımlaşma Eğitim Kültür ve Sanat Derneği

4. Adana Genç Gönüllüler Derneği

5. Adıyaman Kültür ve İlim Vakfı

6. Afyon İlim ve Araştırma Vakfı

7. Ağrı Kültür ve Eğitim Vakfı

8. Ahlat Nur İlim Eğitim ve Kültür Vakfı

9. AKÇED-Malatya Gucdüvani Ahlak Kültür ve Çevre Derneği

10. Akdeniz Kültür ve Eğitim Vakfı

11. AKEV -Aydın Kültür Eğitim Vakfı

12. Aksaray Somuncubaba Kültür ve Eğitim Vakfı

13. Aksaray Uhuvvet Vakfı

14. AKULDER -Akdeniz Uluslararası Öğrenci Derneği

15. AKVA -Akdeniz Eğitim ve Kültür Vakfı

16. Alaca Hizmet Vakfı

17. Amasya Sultan Bayezid Kültür Vakfı

18. Anadolu Tevhid Vakfı

19. Anahtar Sosyal Yardımlaşma ve Kültür Derneği

20. ANÇED – Anadolu Çevre Eğitim Kültür Dayanışma Derneği 

21. ANESİAD Malatya Şubesi

22. Ankara Hamiyet ve İrfan Vakfı

23. Ankara Kültür ve Eğitim Vakfı

24. ANSED – Antalya İl Eğitim Gençlik Spor Kültür ve Dayanışma Derneği

25. ASDER – Adaleti Savunanlar Derneği Antalya Temsilciliği

26. ASDER – Adaleti Savunanlar Derneği

27. ASSAM-Adaleti Savunanlar Stratejik Araştırmalar Merkezi Derneği

28. Atik Spor Kulübü

29. Bahar İlim Kültür ve Eğitim Vakfı

30. Bandırma 17 Eylül Kültür ve Eğitim Vakfı

31. Bartın Eğitim Vakfı

32. Battalgazi İmam Hatip Liseleri Mezunları Ve Sevenleri Derneği

33. Bayburt Hizmet ve Eğitim Vakfı

34. Beyan Eğitim Kültür İlim Vakfı

35. Bingöl İlim ve Kültür Vakfı

36. Birlik Haber-Sen Malatya Temsilciliği 

37. Birlik Vakfı

38. Birlik Vakfı Malatya Şubesi

39. Biruni Gençlik Merkezi ve Dayanışma Derneği

40. Bitlis Bediüzzaman Said Nursi Kültür ve Eğitim Vakfı

41. Boğaziçi Eğitim ve Kültür Derneği

42. Boğaziçi Vakfı

43. Bolu- Abant Eğitim Vakfı

44. Boluder

45. Büro Bir Sen

46. Büyük Aile Platformu Adana

47. Celal Tetiker Şefkat Vakfı

48. Çağdaş Düşünce Araştırma Derneği

49. Çankırı İlim Kültür Eğitim Vakfı

50. Çoruh Kültür Eğitim ve Sosyal Yardım Vakfı

51. Çöşnük Eğitim Derneği

52. Çukurova İlim Vakfı

53. Çukurova Öğretmenler Derneği

54. Değişim Eğitim Kültür Derneği

55. Demirci Kültür ve Eğitim Vakfı

56. Dersaadet Kültür ve Eğitim Vakfı

57. Deva Bir Sen

58. Diyanet-Sen Malatya Şubesi

59. Diyarbakır Aile Eğitim ve Kültür Derneği 

60. Dünya Çocuk Hakları Derneği

61. Düzce Çınar Eğitim Vakfı

62. Eddai Vakfı- Eğitim Day. Düşünce Araş. İlim Vak.

63. Eğitim-Bir Sen Antalya Şubesi 

64. Eğitim-Bir-Sen Malatya 1 No’lu Şube

65. Eğitime Destek Platformu

66. Eksen Der Malatya 

67. Elazığ Hizmet Vakfı

68. Elbistan Kültür ve Eğitim Vakfı

69. Eldenele Derneği

70. ⁠Elmas Divit Derneği Malatya 

71. Emekli Bir Sen

72. Emir Sultan Eğitim ve Yardımlaşma Vakfı

73. Enerji Bir-Sen Malatya Temsilciliği 

74. ENSAR Antalya Şubesi

75. Ensar Vakfı Malatya Şubesi

76. Erdemli Gençlik Derneği

77. Erzincan Gündüzalp Kültür ve Eğitim Vakfı

78. Erzurum Kültür ve Eğitim Vakfı

79. Eskişehir Osman Gazi Kültür ve Eğitim Vakfı

80. Evrensel Hafızlar Derneği Malatya Şubesi

81. Ezan Platformu

82. Fahri Kığılı Vakfı

83. Gazipaşa Çınar Derneği

84. Gedik Eğitim Derneği 

85. Gediz Eğitim ve Kültür Vakfı

86. Genç Osman Vakfı

87. Gençkuşak Spor Kulübü

88. GEREDER

89. Giresun İlim Kültür ve Eğitim Vakfı

90. Günyüzü Eğitim Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği 

91. Habibi Neccar Kültür ve Eğitim Vakfı

92. HAKBİRSEN

93. Hakkâri Kültür ve Eğitim Vakfı

94. HAKBİR

95. Haliliye Kültür ve İlim Vakfı

96. Hamidiye Kültür ve Eğitim Vakfı

97. Hanımın Çiftliği Eğitim Derneği

98. HASEV-Hazreti Süleyman Eğitim Vakfı

99. Hasırcılar Kültür Derneği 

100. Hatunsuyu Eğitim Derneği

101. ⁠Hayrat İnsani Yardım Derneği

102. ⁠Hayrât Vakfı 

103. Hilaliye Eğitim Vakfı

104. Horata Eğitim Ve Kültür Derneği

105. Huzur Vakfı

106. Isparta Kültür ve Eğitim Vakfı

107. Isparta Mekke Eğitim Vakfı

108.  İdeal Eğitim Derneği 

109. İDEV

110. İHH Antalya Şubesi 

111. İHH Arama Kurtarma Derneği

112. İHLASDER

113. İKEV-Kültür Eğitim Çevre ve Sağlık Vakfı

114. İlim- Hizmet ve Yardımlaşma Vakfı

115. İlim Yayma Cemiyeti

116. İlim Yayma Cemiyeti Antalya Şubesi

117. İlim Yayma Cemiyeti-Malatya Şubesi

118. İMH

119. İMH – İnsan ve Medeniyet hareketi Antalya Şubesi

120. İMH Demre

121. İMKANDER

122. İnanç Hürriyeti Derneği

123. İnegöl Şura Vakfı

124. İnsan Onuru Eğitim Derneği

125. İsdav-İstanbul Stratejik Düşünce Ve Araştırmalar Vakfı

126. İskenderun Kültür ve Eğitim Vakfı

127. İslam Birliği Vakfı

128. İslam Dayanışma Cemiyeti

129. İslam Medeniyeti Vakfı

130. İslamköy H. Hüseyin Ergünal Kültür Eğitim Vakfı

131. İstanbul Düşünce Enstitüsü

132. İYAK -İnsani Yardım Arama Kurtarma Derneği 

133. İyilik İnsan Hakları Derneği 

134. İZEV-İzmir Eğitim ve Hizmet Vakfı

135. Kafkas Halkları Derneği

136. Kafkas İlim ve Eğitim Vakfı

137. Karabük Hizmet ve Eğitim Vakfı

138. KARDOSTDER – Kumluca Kardeşlik Ve Dostluk Derneği

139. Karesi Vakfı

140. Kastamonu Bedii Eğitim Kültür Vakfı

141. Kelkit Kültür Eğitim Vakfı

142. Kereb-i Gazi Kültür Eğitim Vakfı

143. Kıbrıs İlim Kültür ve Hizmet Vakfı

144. Kırıkhan Kültür Eğitim ve Sanat Vakfı

145. Kırıkkale Fatih Vakfı

146. Kırıkkale İlim Marifet Ahlak Vakfı

147. Kırşehir Aşıkpaşa İlim ve Kültür Vakfı

148. Kocaeli Kültür ve Eğitim Vakfı

149. Kur’an’ı Anlama Platformu

150. Kurtuluş Kuranda Cemiyeti

151. Kutup Yıldızı

152. Kültür Araştırma Dayanışma Eğitim Vakfı

153. Kültür Memur-Sen Malatya Temsilciliği

154. Kütahya Anadolu İlim ve Araştırma Vakfı

155. LİMANDER

156. Malatya Bağımlılıkla  Sivil Mücadele Derneği

157. Malatya Dini ve Milli Hizmetler Vakfı

158. Malatya İHH İnsani Yardım Derneği

159. Malatya İlim ve İrfan Vakfı

160. Malatya İlim Yayma Cemiyeti, İnönü Üniversitesi Bilgef Öğrenci Topluluğu

161. Malatya Niyazi-i Mısri Kültür Vakfı

162. Malatya Öncü Spor Kulübü

163. Malatya Önder İmam Hatipliler Derneği

164. Malatya Sıla Bilgi Kültür Dayanışma Derneği

165. Malatya Toplum Gönülleri Birliği 

166. MANAVGAT MANAD – Manavgat Aile Derneği 

167. Manisa Saruhan Bey İlim Kültür ve Eğitim Vakfı

168. Mardin Hidayet İlim ve Kültür Vakfı

169. Mazlum-Der Malatya Şubesi

170. Mekteb Eğitim ve Kültür Derneği

171. Mersin İlim ve Kültür Vakfı

172. Merzifon Eğitim Kültür Vakfı

173. MESK-Memur Ve Emekli Sendikaları Konfederasyonu

174. METİD-Mezopotamya Engel Tanımayan İnsanlar Derneği

175. Milas Eğitim Vakfı

176. ⁠Milli Türk Talebe Birliği Malatya

177. MİM- Millii İrade Muhafızları

178. Misk-Der – Malatya İlim Sanat ve Kültür Derneği

179. Muğla Kültür Eğitim Vakfı

180. Muş Kültür Eğitim Çevre ve Sağlık Vakfı

181. Müftü Ahmet Hulusi Efendi Kültür ve Eğitim Sağlık Vakfı

182. NAKEV-Nazilli Kültür ve Eğitim Vakfı

183. Nevşehir İlim Kültür Vakfı

184. Niğde Eğitim Vakfı

185. Nizip İlim ve Hizmet Vakfı

186. Nur-u Osmaniye İlim Vakfı

187. Oltu Suffa Eğitim Vakfı

188. Önder Gerede İHL Derneği

189. Özbekler Birliği Derneği

190. Peygamber Sevdalıları Platformu

191. Rabia Eğitim Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği 

192. Rize İsar Eğitim ve Kültür Vakfı

193. Ruba Vakfı

194. Rumeli Anadolu ve Balkanlar İlim ve Eğitim Vakfı

195. Sağlık-Sen Malatya Şubesi

196. Sakarya Kültür ve Eğitim Vakfı

197. SAKEV-Samsun Araştırma Kültür Eğitim Vakfı

198. SEBİLAY Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Alanya

199. SEDE-Seçtiklerini Denetle Derneği

200. Semerkand vakfı Malatya Şubesi 

201. Sena Sosyal Yardımlaşma Derneği Alanya

202. Serder -Serik Eğitim Kültür Dernegi

203. Serhat Kültür Eğitim Vakfı

204. Serik İMH

205. Seyyid Burhaneddin İlim Vakfı

206. Seyyid Onbaşı Kültür Eğitim Vakfı

207. Siirt Eğitim ve Kültür Vakfı

208. Simav Fatih Vakfı

209. Sorgun Anadolu Kültür ve Eğitim Vakfı

210. Söke Eğitim ve Bilim Vakfı

211. Suffa Vakfı

212. Şanlıurfa Çölyak Eğitim Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği

213. Şanlıurfa Sivil Toplum Kuruluşları insani yardım Derneği

214. Şems İlim Araştırma Vakfı -Konya

215. Şura İlim ve Kültür Vakfı

216. Talha -Zübeyir Eğitim ve Kültür Vakfı

217. Tarsus Kültür ve Eğitim Vakfı

218. Taşem Der-Taştepe Ve Şehit Fevzi Mahalleleri Sosyal Kültür Eğitim Der.

219. Tatar Spor Kulubü

220. Tatarlar Birliği Derneği

221. Tatvan Kültür ve Eğitim Vakfı

222. TDV Darende Şubesi

223. Tecde Eğitim ve Kültür Derneği

224. TGTV-Türkiye Gönüllü Teşeküller Vakfı

225. TİMAV -Türkiye İmam Hatipliler Vakfı Malatya Şubesi

226. TİYEMDER

227. Toç Bir-Sen Malatya Temsilciliği

228. Tokat İlim Sanat ve Araştırma Vakfı

229. TOKİ Evleri Eğitim Derneği

230. Topsöğüt Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Derneği

231. Trabzon Eğitim ve Kültür Vakfı

232. TUKEV-Turhal Kültür Eğitim Vakfı

233. ⁠TÜGVA Malatya 

234. Türkistan Birliği Derneği

235. Türkiye Aile Birliği 

236. Türkiye Aile Meclisi

237. Türkiye İlahiyat ve Yüksek İslam Enstitüsü Derneği

238. Türkiye STK Birliği

239. UKED-Uşak Kültür Eğitim Derneği

240. Umran Vakfı

241. Ümit Vakfı – Sivas

242. Vahdet Vakfı Antalya Şubesi

243. Van İlim ve Kültür Vakfı

244. Veysel Karani Kültür İlim ve Eğitim Vakfı

245. Yalova Şura Vakfı

246. Yedi Hilal Adana

247. Yedi Hilal Derneği Malatya Temsilciliği 

248. Yenilikçi Sürdürülebilir Kalkınma Derneği

249. Yeryüzü Vakfı Antalya

250. Yeşeren Umutlar Eğitim Derneği

251. Yeşilyurt Eğitim Kültür Derneği

252. Yetimce-Yetim Hakları Derneği

253. Yozgat Hizmet Vakfı

254. YURTDER

255. Zonguldak Karaelmas Eğitim ve Kültür Vakfı

sandikliajans.com.tr